Sobota, 08:03 28-01-2012

Rezonans, tomografia, USG. Jakie badanie wybrać?

Wśród pacjentów panuje przekonanie, że USG to podstawowa metoda diagnostyczna. Tomografia komputerowa postrzegana jest jako badanie bardziej zaawansowane, a rezonans magnetyczny jako najbardziej szczegółowe. Nie jest to do końca prawdą. Każda z tych metod umożliwia precyzyjne zobrazowanie narządów i ich chorób, jednak w innym zakresie. W diagnostyce jednych schorzeń skuteczniejsze jest USG, innych tomografia, a jeszcze innych badanie rezonansu magnetycznego.

Trafna diagnoza umożliwia podjęcie skutecznego
leczenia.

USG uchodzi za podstawową metodę diagnostyczną wielu chorób. Dlaczego?

Dr n. med. Magdalena Woźniak, specjalista diagnostyki obrazowej: - Ultrasonografia jest metodą diagnostyczną opartą na ultradźwiękach, nieinwazyjną, całkowicie bezpieczną dla pacjenta. Może być wielokrotnie powtarzana. Stąd jest ona bardzo rozpowszechniona.

Atutem tej metody jest to, że można nią badać niemal wszystkie narządy, poza centralnym układem nerwowym u dorosłego człowieka. U niemowląt, dopóki mają otwarte ciemię przednie, także badanie centralnego układu nerwowego, czyli mózgu jest możliwe z wykorzystaniem USG. Jak widać USG jest badaniem uniwersalnym. Ogromną zaletą i przewagą USG w stosunku do tomografii czy rezonansu jest również to, iż jest to metoda dynamiczna, czyli służąca do badania narządów w trakcie ruchu i obserwowania jak się zachowują. Jest to wykorzystywane w np. w echokardiografii, gdzie obserwuje się ruch serca i możliwe staje się zaobserwowanie zmian patologicznych. Podobnie jest w badaniu stawów, gdzie bardzo często jakaś patologia ujawnia się dopiero w trakcie ruchu. W badaniu statycznym, takim jak tomografia czy rezonans, nie byłoby możliwe jej rozpoznanie.

Dodatkowo badanie USG może zostać wzbogacone o dożylne środki kontrastujące. Badanie USG z podaniem kontrastu jest niezwykle cenne szczególne w diagnostyce zmian w wątrobie, gdy nie wiadomo, czy wykryta zmiana ma charakter łagodny czy złośliwy. Jest także bardzo dobrą metodą diagnostyczną w wykrywaniu niewielkich urazów nerek czy śledziony, które mogłyby być łatwo przeoczone bez podania kontrastu. Stosowane środki są całkowicie bezpieczne dla pacjenta, gdyż już po 15 - 20 minutach są usuwane z organizmu wraz z wydychanym powietrzem.

Wielkim atutem USG jest bezpieczeństwoW chorobach jakich narządów USG jest tym badaniem, które dostarcza wyczerpujących informacji potrzebnych do zdiagnozowania pacjenta?

Jeśli choroba manifestuje się w sposób typowy, to bardzo często diagnostyka USG jest wystarczająca, by na niej poprzestać i na podstawie tego badania podjąć leczenie. Taka sytuacja może mieć miejsce np. w kamicy woreczka żółciowego czy kamicy układu moczowego. Badanie USG jest w większości przypadków wystarczającym także do diagnostyki płodu. Poza złożonymi wadami płodu, do diagnostyki których jest wykorzystywany rezonans magnetyczny, wszelka diagnostyka płodu kończy się zwykle na badaniu USG. Również w badaniu prostaty, jeśli wykonane jest techniką przezodbytniczą, która zapewnia bliskie przyłożenie głowicy do gruczołu krokowego możliwe jest dokładne zbadanie prostaty.

Podobnie sprawa wygląda z badaniem piersi, zwłaszcza u kobiet młodych do 35 - 40 roku życia. Nowoczesne głowice, wysokiej częstotliwości umożliwiają bardzo precyzyjne zobrazowanie zmian chorobowych w piersiach. Nowe metody badań USG jak elastografia dodatkowo pozwalają na zbadanie „ściśliwości" tkanek, co ma znaczenie w precyzyjnym odróżnieniu zmian łagodnych od złośliwych.

Badanie piersi można oczywiście w uzasadnionych przypadkach uzupełnić badaniem mammograficznym. U kobiet po 40 - 50 roku życia, z uwagi na inną niż w młodym wieku strukturę gruczołu piersiowego, pierwszorzędowym badaniem piersi jest mammografia. Ale USG pozostaje metodą uzupełniającą oraz niezbędną do wykonania biopsji celowanej wykrytych zmian.

I na koniec warto wspomnieć, że USG ma olbrzymie znaczenie dla precyzyjnego wykonania biopsji. Pobranie do badań histopatologicznych tkanek pod nadzorem USG zwiększa trafność diagnostyczną biopsji.

Powszechnie stosowanym badaniem w diagnozowaniu pacjentów jest także tomografia komputerowa. Jakie są atuty tej metody?

Tomografia komputerowa do wytworzenia obrazu wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie. I to jest jej minus, nie może być wykonywana zbyt często. Tomografia jest jednak niezastąpiona w diagnozowaniu wszelkich urazów wielonarządowych, bo pozwala podczas jednego, krótkiego badania zobrazować zmiany chorobowe w wielu okolicach. Stąd jest powszechnie stosowanym badaniem w szpitalnych oddziałach ratunkowych, do których trafiają pacjenci z wypadków. Badanie tomografii komputerowej doskonale pokazuje wszelkie urazy kostne, urazy związane z krwotokami w obrębie różnych narządów. Dobrze obrazuje zmiany w obrębie klatki piersiowej, zwłaszcza płuc, a także jamy brzusznej. Jest niezwykle cenna metodą w onkologii oraz chirurgii.

Tomografia jest niezastąpiona w diagnozowaniu
pacjentów z urazami wielonarządowymi.A czego tomografia komputerowa nie pokaże?

Zmian w szpiku kostnym, rdzeniu kręgowym. Nie zdiagnozuje ogniska padaczki czy stwardnienia rozsianego, nie pokaże także wyraźnie procesów chorobowych zachodzących w tkankach miękkich, stawach, ścięgnach, mięśniach.

W takich przypadkach lepiej jest zrobić rezonans?

Generalnie wykonanie badania rezonansu magnetycznego najbardziej jest wskazane w diagnozowaniu chorób centralnego układu nerwowego, czyli mózgu i rdzenia kręgowego, a także tkanek miękkich, wszystkich stawów, ścięgien, więzadeł, mięśni. W diagnostyce ortopedycznej tkanek miękkich najczęściej wystarczającą metodą badania jest USG. Jednak istnieją obszary, do których nie jesteśmy w stanie zajrzeć głowicą ultrasonograficzną np. okolica za rzepką, czyli staw rzepkowo-udowy, albo więzadło krzyżowe przednie. W takich przypadkach lepszą metodą diagnostyczną jest rezonans stawu kolanowego.

Badanie rezonansu magnetycznego jest również przydatne w diagnostyce chorób  innych narządów?

Tak, ale pod warunkiem, że będzie ono stosowane jako element diagnostyki pogłębionej. Chodzi o to, że rezonans magnetyczny jest doskonałą metodą do dokładnego i szczegółowego zbadania zmiany wykrytej inna metodą. Rezonans magnetyczny nie powinien być stosowany do np. badania przeglądowego jamy brzusznej. Nie powinno się kierować pacjenta na badanie rezonansu magnetycznego z powodu wystąpienia bólów brzucha. W takich przypadkach lekarz radiolog nie wie tak naprawdę, jaki protokół badania ma zastosować. Trzeba wiedzieć, że w rezonansie magnetycznym, w odróżnieniu od tomografii, mamy wiele różnych protokołów badań składających się z różnych tzw. sekwencji. Wykonanie ich wszystkich u tego samego chorego jest niemożliwe, ponieważ badanie trwałoby wiele godzin. A pacjent w trakcie badania ma leżeć nieruchomo, ponieważ każdy, najmniejszy ruch powoduje błędy w otrzymanych obrazach. Dla osób starszych, cierpiących jest to niezwykle męczące, a wręcz niemożliwe. Rezonans jamy brzusznej powinien więc być wykonany tylko wtedy, gdy wiemy już, że istnieje choroba jakiegoś narządu, ale nie do końca wiadomo, co to jest za choroba. Zadanie pytania diagnostycznego przez lekarza kierujące na badanie ma więc tu kluczowe znaczenie.

Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeżeli pacjent uskarża się na uporczywe bóle głowy. Wówczas w ustaleniu przyczyn tych dolegliwości można sięgnąć po rezonans. Będzie on lepszą metodą od tomografii. Badanie rezonansu magnetycznego głowy trwa ok. 15 - 20 minut.

Badanie rezonansu często stosuje się również do diagnostyki dyskopatii, bo pozwala ono precyzyjnie uwidocznić przepukliny krążków międzykręgowych. Ale warto wiedzieć, że pacjenci z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową dodatkowo, oprócz przepuklin krążków międzykręgowych, mają także zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe kostne. Wtedy do zobrazowania wyrośli kostnych, które również mogą dawać dolegliwości, lepsza jest tomografia komputerowa. Dlatego też często przed operacją neurochirurg zleca wykonanie obu badań, aby ocenić zaawansowanie zmian kostnych, co umożliwia tomografia jak i przepuklin krążków międzykręgowych, co umożliwia rezonans magnetyczny.

A kiedy badania rezonansu nie można wykonać?

Z uwagi na bezpieczeństwo pacjentów badania rezonansu magnetycznego nie można wykonać u osób z rozrusznikiem serca, implantem ślimakowym, z klipsami naczyniowymi po operacjach tętniaków mózgu oraz posiadającymi niektóre typy zastawek serca. Pole magnetyczne doprowadziłoby do uszkodzenia tych urządzeń i w konsekwencji zagrożenia zdrowia i życia chorego. Z tego samego powodu badania nie wolno przeprowadzić u osób, które na skutek przebytych urazów lub pracy w szkodliwych warunkach mogą mieć metaliczne ciała obce, na przykład opiłki żelaza.
 

źródło: przychodnia Top Medical w Lublinie