Dyskopatia jest najczęstszą przyczyną bólu kręgosłupa. To choroba krążka międzykręgowego zwanego dyskiem.
Dyski znajdują się między kręgami i pełnią rolę amortyzatorów. Każdy krążek składa się z części obwodowej zwanej pierścieniem włóknistym, w środku którego znajduje się jądro miażdżyste. Gdy dojdzie do uszkodzenia lub przerwania pierścienia, znajdujący się w jego wnętrzu miękki materiał (jądro miażdżyste) wydostaje się poza swoją przestrzeń, uwypukla się do kanału kręgowego i naciskając na nerwy może powodować ból. Najczęściej mówimy wtedy o tzw wypadnięciu dysku.
W zależności od stopnia uszkodzenia dysku wyróżniamy trzy stopnie zaawansowania dyskopatii.
a) wypuklina krążka międzykręgowego
b) przepuklina krążka międzykręgowego
c) sekwestracja (oddzielenie się fragmentu przepukliny i wypadnięcie do światła kanału) krążka międzykręgowego
W wypadku wypukliny nie ma powodów do niepokoju. Najczęściej wystarczy leczenie farmakologiczne, rehabilitacja i zmiana stylu życia, by chory wrócił do zdrowia. Natomiast w przypadku przepukliny z przerwanym pierścieniem włóknistym i sekwestracji konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Rodzaje dyskopatii
Do wypuklenia lub wypadnięcia dysku może dojść na każdym poziomie kręgosłupa. W zależności, od miejsca występowania zmian chorobowych wyróżniamy:
a) dyskopatię szyjną
b) dyskopatię piersiową
c) dyskopatię lędźwiową
Najwięcej dyskopatii jest umiejscowionych na odcinku lędźwiowym na poziomie L4-L5, L5-S1 oraz w odcinku szyjnym na poziomie C5-C6, C6-C7. Przy czym statystycznie najczęściej dochodzi do wypadnięcia dysku na poziomie L5-S1.
Objawy
Dyskopatia szyjna – objawia się bólem szyi i karku, nierzadko promieniującym do palców rąk, uporczywym drętwieniem rąk i osłabieniem siły mięśni kończyn górnych. Ból może powodować zaburzenia czucia.
Dskopatia piersiowa – z nasilonymi bólami części piersiowej kręgosłupa rozchodzącymi się wzdłuż żeber, także z zaburzeniami czucia. W zaawansowanym stanie choroba może być bardzo poważna w skutkach. Gdy dojdzie do przepukliny jądra miażdżystego w połowie pleców, ucisk na rdzeń kręgowy może spowodować porażenie poniżej talii. Ucisk na nerwy w okolicy piersiowej lub podrażnienie tych nerwów mogą również wywoływać inne objawy. Przepuklina może powodować ból odczuwany jako pochodzący z serca, brzucha lub nerek.
Dyskopatia lędźwiowa – (najczęściej diagnozowana). Objawia się bólami lędźwiowo-krzyżowymi oraz bólami promieniującymi do kończyn dolnych (rwa kulszowa). Najczęściej pojawia się w zakresie pośladków, tylnej powierzchni ud, bocznej części podudzi oraz łydkach. Występują zaburzenia czucia skórnego. W ostrzejszych przypadkach może wystąpić niedowład kończyn i podrażnienie zwieraczy – mimowolne, niekontrolowane oddawanie moczu i kału. Jest to wskazówką do natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
Przyczyny
Do przemieszczenia się jądra miażdżystego prowadzi nadmierny wysiłek fizyczny, uraz lub nagły, nieprawidłowy ruch. Jednak najczęściej z wypadnięciem dysku mamy do czynienia, kiedy następuje przeciążenie kręgosłupa. Sytuacja taka występuje zazwyczaj u starszych pacjentów, u których występują zmiany zwyrodnieniowe. Z biegiem lat krążek międzykręgowy traci bowiem swoje właściwości amortyzacyjne i nie zapewnia kręgosłupowi wcześniejszej elastyczności. Pierścień włóknisty nie może więc utrzymać w swych granicach jądra miażdżystego i dochodzi do wypadnięcia dysku.
Objawy dyskopatii mogą się pojawić także w wyniku długotrwałego stresu i przeciążenia pracą umysłową.
Jedną z głównych przyczyn choroby jest mało aktywny, często siedzący tryb życia, co prowadzi do nadwagi i osłabienia mięśni.
Diagnostyka
W dyskopatii najważniejsza jest właściwa diagnoza. Zwykle w pierwszej kolejności lekarze kierują pacjenta na badanie RTG, ale prześwietlenie zwykle niewiele mówi na temat przyczyny bólu. Najpełniejszy i najbardziej dokładny obraz zmian uzyskuje się podczas rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej. W wyniku tych badań można stwierdzić czy i w jakim miejscu doszło do „wypadnięcia dysku” i jaki jest stopień zaawansowania choroby.
Leczenie
Jeśli pojawia się ból kręgosłupa trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który przepisze odpowiednie leki i skieruje chorego do specjalisty.
Przy niewielkich zmianach jądra miażdżystego zwykle pomagają zabiegi fizykoterapeutyczne, rehabilitacja oraz leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.
W bardzo zaawansowanych przypadkach dyskopatii, u pacjentów, u których nie ma szans, żeby wypadający dysk się cofnął, może być konieczna operacja. Współczesne metody leczenia są oparte na technikach minimalnie inwazyjnych, dzięki czemu czas pobytu w szpitalu i rekonwalescencji pacjenta jest znacznie krótszy. Niedługo po zabiegu (jeszcze w czasie pobytu w szpitalu) pacjent rozpoczyna wykonywanie specjalnie dobranych ćwiczeń pod okiem rehabilitantów.
Profilaktyka
By zapobiec bólom kręgosłupa trzeba wyrobić w sobie nawyki prawidłowego chodzenia, siedzenia, spania czy uprawiania sportu.
Najważniejsze jest wzmocnienie gorsetu mięśniowego czyli mięśni brzucha i grzbietu, które utrzymują nasz kręgosłup w prawidłowej pozycji i zabezpieczają go przed urazami. Najzdrowsze dla kręgosłupa jest pływanie, a także jazda na rowerze.
Każdą pracę i ćwiczenia fizyczne trzeba wykonywać tak, by nie przeciążać kręgosłupa. Zatem po ciężkie przedmioty kucamy, a nie schylamy się i podnosimy je powoli. Pranie czy mycie głowy nad wanną wykonujemy w pozycji klęczącej (nie wolno się pochylać na prostych nogach). Podobnie w przypadku prac w ogrodzie. Wykonując pracę siedzącą przy biurku, co godzinę robimy przerwę na krótką gimnastykę. Podobnie podczas długiej jazdy samochodem. Przy chodzeniu czy siedzeniu nie garbimy się i wciągamy brzuch.
W zapobieganiu chorobie ważne są także; unikanie stresu, używek oraz zdrowa dieta.
Zobacz także: Rwa kulszowa i Rwa ramienna